परिचय
महाकुम्भ मेला २०२५ उत्तर प्रदेशको प्रयागराजस्थित त्रिवेणी सङ्गममा १३ जनवरीदेखि २६ फेब्रुअरीसम्म आयोजना भइरहेको छ। यो धार्मिक मेला प्रत्येक १२ वर्षमा एक पटक आयोजना हुने कुम्भ मेलाको महाकुम्भ संस्करण हो। यस पटकको मेलामा करिब ४०० मिलियन अर्थात् ४० करोड भक्तजन आउने अनुमान गरिएको छ, जसले यो विश्वकै सबैभन्दा ठूलो धार्मिक जमघटको रूपमा चिनाएको छ।
महाकुम्भ मेला हिन्दू पौराणिक कथासँग गहिरो रूपमा जोडिएको छ, विशेषगरी समुद्रमन्थनको कथा जहाँ अमृतका थोपा चार पवित्र स्थानहरूमा खसेका थिए, तीमध्ये एक स्थान प्रयागराज हो। यो मेलामा गंगा, यमुना र काल्पनिक सरस्वती नदीको सङ्गममा स्नान गरे पापमुक्त भइ मोक्ष प्राप्त हुने विश्वास छ।
महत्त्वपूर्ण मितिहरू र शाही स्नान
धार्मिक दृष्टिले शाही स्नानका दिनहरू विशेष महत्त्व राख्दछन्। भक्तजनले यस दिन स्नान गरेर आत्मशुद्धि गर्ने विश्वास गर्दछ।
१३ जनवरी २०२५: पौष पूर्णिमा
१४ जनवरी २०२५: मकर संक्रान्ति
२९ जनवरी २०२५: मौनी अमावस्या
३ फेब्रुअरी २०२५: वसन्त पञ्चमी
१२ फेब्रुअरी २०२५: माघ पूर्णिमा
२६ फेब्रुअरी २०२५: महाशिवरात्रि
हालसम्मको गतिविधि, आधुनिक पूर्वाधार र आर्थिक प्रभाव
हालसम्म करिब २८ करोड ५० लाखभन्दा धेरै भक्तजनहरूले त्रिवेणी सङ्गममा स्नान गरिसकेका छन्।
यस विशाल भीडका कारण अफसोसजनक घटना पनि भएका छन्। भीडको चापका कारण भागदौड हुँदा अहिलेसम्म १५ जनाको मृत्यु भएको पुष्टि गरिएको छ। प्रशासनले सुरक्षा र व्यवस्थापनमा थप सुधार गर्नका लागि पहल गरिरहेको छ।
उत्तर प्रदेश सरकारले यस कार्यक्रमका लागि झन्डै ₹६४ अर्ब (लगभग $८०० मिलियन) बजेट छुट्याएको छ। यो बजेट अस्थायी सहर निर्माण, स्वास्थ्य सेवा, खाद्य वितरण केन्द्रहरू, र फोहोर व्यवस्थापन जस्ता सेवाहरूमा खर्च भइरहेको छ।
यस महाकुम्भ मेलाले स्थानीय अर्थतन्त्रमा ₹२ ट्रिलियन (लगभग $२५ बिलियन) भन्दा बढीको आर्थिक प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरिएको छ।
सुरक्षा व्यवस्थापन
भीडको विशालता ध्यानमा राख्दै सुरक्षा मापनहरूमा विशेष ध्यान दिइएको छ।
२,७०० भन्दा बढी एआई-समर्थित क्यामेरा तथा बहुस्तरीय सुरक्षा बल तैनाथ गरिएको छ।
आकस्मिक उद्धार तथा स्वास्थ्य सेवाहरूका लागि विशेष टोलीहरूको व्यवस्था गरिएको छ।
अनुसन्धान र शैक्षिक अध्ययन
महाकुम्भ मेला अनुसन्धानकर्ताहरूको लागि अध्ययनको महत्त्वपूर्ण केन्द्र बनिरहेको छ।
मुख्य अनुसन्धान क्षेत्रहरू यस्ता छन्:
स्वास्थ्य चुनौतीहरू: ठूलो भीडमा फैलन सक्ने स्वास्थ्य समस्याहरूको समाधान।
सांस्कृतिक विविधता: सहभागीहरूको अनुभवमा सांस्कृतिक प्रभावहरूको अध्ययन।
आर्थिक अध्ययन: भीड व्यवस्थापन र पूर्वाधार चुनौतीहरूको विश्लेषण।
निष्कर्ष
महाकुम्भ मेला २०२५ केवल धार्मिक आस्था र आध्यात्मिक शुद्धिकरणको केन्द्र मात्र होइन, उत्तर प्रदेशको आर्थिक विकास र अनुसन्धानको दृष्टिकोणले पनि महत्वपूर्ण छ। करोडौं भक्तजनहरूको सहभागिताले भारतको सांस्कृतिक समृद्धि र व्यवस्थापन क्षमताको उत्कृष्ट उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ।
😯🙏 चलिरहेको महाकुम्भ मेला यो समयको इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो धार्मिक यात्रा बन्दैछ।
फाल्गुन महिनामा सबै ग्रहहरूको दुर्लभ संयोग: एक दुर्लभ खगोलीय घटनाकाे बारे पढन यहाँ थिच्नुहाेला
